Εισαγωγή
Πάνε τώρα πάνω από δεκαπέντε χρόνια που έχω εγκατασταθεί μόνιμα στην Άνδρο, εγκαταλείποντας την Αθήνα. Η επιλογή του τόπου, με τον οποίο δεν με συνδέουν δεσμοί καταγωγής, έγινε όταν κατά την εκπόνηση της διατριβής του μεταπτυχιακού μου με θέμα τη χωροθέτηση του βιολογικού καθαρισμού της Χώρας Άνδρου διαπίστωσα με έκπληξη ότι το νησί παρότι τόσο κοντά στην πρωτεύουσα, είχε μείνει σε μεγάλο βαθμό αλώβητο από το μοντέλο «ανάπτυξης» που έχει επί σειρά δεκαετιών υποβαθμίσει άλλα μέρη της Ελλάδας. Με την προοπτική λοιπόν της ανάπτυξης της ανατολικής Αττικής (αεροδρόμιο, Αττική οδός) καθίστατο εμφανές ότι και η Άνδρος θα βρισκόταν αντιμέτωπη με οξυνόμενα προβλήματα σχετιζόμενα με την ραγδαία, άναρχη οικιστική ανάπτυξη.
Από τα πρώτα λοιπόν χρόνια της διαμονής μου ασχολήθηκα στα πλαίσια του Δικτύου Οικολογικών Οργανώσεων Αιγαίου, μια ομάδα προσώπων και οργανώσεων από αρκετά νησιά του Αρχιπελάγους, με ζητήματα που αφορούσαν κυρίως την εκτός σχεδίου δόμηση και τις συνοδές δραστηριότητες οδοποιίας και εξάπλωσης δικτύων και υποδομών στο χώρο. Η οικοδομική δραστηριότητα εντεινόμενη από τα τελευταία χρόνια της περασμένης χιλιετίας έως και την πρόσφατη οικονομική κρίση αναπτύσσεται χωρίς σχεδιασμό και αρχίζει να μετασχηματίζει το χειροποίητο τοπίο επιβαρύνοντας ποικιλοτρόπως άμεσα και έμμεσα τις ελλιπείς υποδομές. (σύμφωνα με αδημοσίευτα στοιχεία έρευνας της Όλγας Καραγιάννη, τη δεκαετία 1998-2009 αποπερατώνονται στην Άνδρο 1534 κατοικίες με άλλες 224 σε εξέλιξη)
Η παθογένεια της εκτός σχεδίου δόμησης που κυρίως κατά την προαναφερθείσα δεκαετία κατέστη εμφανέστερη και στην Άνδρο πιστεύω πως βασίζεται στο γεγονός ότι κατ’αρχήν επιτρέπεται η δόμηση οπουδήποτε και κατόπιν αναζητούνται περιορισμοί, εμβαλωματικοί, αλληλοσυγκρουόμενοι, ατελέσφοροι και καλλιεργούντες τη διαπλοκή σε όλα τα επίπεδα.
Εδώ και δέκα χρόνια περίπου όμως, έχει ξεκινήσει μια νέα, απειλητικότερη, διαδικασία που διέπεται από την ίδια παθογένεια όσο αφορά την χωροταξία αλλά και πολλές άλλες αθέατες πτυχές που θα προσπαθήσουμε να φωτίσουμε στο παρόν κείμενο. Ο λόγος για το ζήτημα της επικείμενης εγκατάστασης εκατοντάδων ανεμογεννητριών (Α/Γ) ύψους άνω των 100 μέτρων στο νησί. Η προοπτική μιας τέτοιας εξέλιξης με παρόμοιους όρους, δηλαδή η εγκατάσταση να επιτρέπεται κατ’αρχήν παντού και κατόπιν να αναζητούνται περιορισμοί, είναι προφανώς ένα θέμα τεράστιας σημασίας. Εφόσον υλοποιηθούν οι βιομηχανικές αυτές εγκαταστάσεις, αυτό θα έχει πρωτόγνωρες μη αντιστρέψιμες συνέπειες μπροστά στις οποίες όλες οι μέχρι τώρα ανθρωπογενείς επεμβάσεις αθροιστικά θα φαντάζουν ασήμαντες.
Οι αθέατες πλευρές της πολυδιαφημισμένης αιολικής ενέργειας-μια σύνοψη
Ένα από τα πιο συχνά επαναλαμβανόμενο επιχείρημα της κριτικής που δεχόμαστε είναι αυτό του τοπικισμού, ότι ενδιαφερόμαστε δηλαδή για τα του οίκου μας αδιαφορώντας για τα παγκόσμια. Πριν φθάσουμε λοιπόν στα της Άνδρου κρίνω σκόπιμο να παραθέσω μερικά γενικά στοιχεία, ώστε να μπει το θέμα με τις πραγματικές του διαστάσεις στη συνολική εικόνα. Διερευνώντας επί δέκα και πλέον χρόνια το πολύπλοκο ζήτημα της ενέργειας διαπιστώσαμε μεταξύ άλλων τα εξής (από τη διακήρυξη κατά των βιομηχανικών ανανεώσιμων πηγών ενέργειας -ΒΑΠΕ ):
-----------------------------
-Αμφισβητείται διεθνώς η συνεισφορά των ΒΑΠΕ στον ουσιαστικό περιορισμό, πόσω μάλλον η δυνατότητα τους για υποκατάσταση των συμβατικών ηλεκτροπαραγωγικών σταθμών καθώς δεν είναι σε θέση να καλύψουν τις ανάγκες φορτίων βάσης και συνεπακόλουθα τα περί δήθεν σημαντικής μείωσης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα .
-Πρόκειται για μια ατελέσφορη μορφή συμπληρωματικής και όχι εναλλακτικής ενέργειας που συντελεί στην σημαντική αύξηση της τιμής του ηλεκτρικού ρεύματος, ισοδυναμώντας με άδικη έμμεση φορολόγηση, η οποία θα επιβαρύνει περαιτέρω τόσο το συνεχώς συρρικνούμενο εισόδημα της μέσης ελληνικής οικογένειας, όσο και την ανταγωνιστικότητα της πολύπαθης οικονομίας μας.
-Ακόμη, απαιτούνται πανάκριβες δημόσιες επενδύσεις σε δίκτυα μεταφοράς, αυτοματισμούς, συντήρηση υπολειτουργουσών εφεδρικών συμβατικών θερμικών μονάδων φυσικού αερίου, για την ομαλή απορρόφηση της ηλεκτρικής ενέργειας που παράγουν με αβεβαιότητα και με μη καθορισμένο ρυθμό (στοχαστικά) οι αιολικοί σταθμοί καθώς και για την εξισορρόπηση του δικτύου μεταφοράς.
-Η πολιτεία εξακολουθεί να αγνοεί, στην πράξη, τη θεσμοθετημένη (ν. 2773/1999, άρθρο 3, παρ. 1) υποχρέωσή της για τη διαμόρφωση και εφαρμογή μακροχρόνιου ενεργειακού σχεδιασμού. «Εναποθέτοντας» αυτό το έργο στις δυνάμεις της αγοράς, περιορίζεται στην εκ των υστέρων νομιμοποίηση των όσων διαμορφώνονται με βασικό κριτήριο τη λογική του εύκολου κέρδους (οι πρωταγωνιστές είναι συμμαχίες μεγάλων, συχνά πολυεθνικών, ενεργειακών ομίλων με μακρά παράδοση στην καταστροφή του περιβάλλοντος). Σε αυτά τα πλαίσια, χωρίς να έχει υπάρξει συνεκτίμηση οφελών και κόστους από την ένταξη βιομηχανικών αιολικών εγκαταστάσεων στο ενεργειακό μείγμα, πριμοδοτείται μονομερώς η εγκατάσταση τους.
-Η νομοθεσία για τις ΒΑΠΕ συνιστά ατυχώς μια μηχανιστική μεταφορά, στον ελληνικό χώρο, της νομοθεσίας άλλων χωρών, με εντελώς διαφορετικά οικονομικά και γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Η δε μέθοδος επιδότησης κάθε εισρέουσας κιλοβατώρας (feed in tariffs) ανεξάρτητα με το αν το σύστημα τις χρειάζεται (πχ τη νύχτα) οδήγησε τους «επενδυτές» (τα εισαγωγικά λόγω του ότι δεν αναλαμβάνουν κανένα επιχειρηματικό ρίσκο) στα μέρη που έχουν πιο πολύ αέρα και που δυστυχώς τυγχάνει να είναι και τα τελευταία αδιατάρακτα φυσικά οικοσυστήματα της χώρας.
-Η αυξανόμενη συμμετοχή της αιολικής ενέργειας στο μείγμα ηλεκτροπαραγωγής μεγαλώνει την εξάρτηση από το εισαγόμενο και πανάκριβο φυσικό αέριο καθώς μόνο αυτό μπορεί να ανταποκριθεί στην ασταθή φύση του ανέμου. Επιπροσθέτως η καύση φυσικού αερίου πρωτίστως για ηλεκτροπαραγωγή (με απόδοση γύρω στο 50%), έναντι της οικιακής ή βιομηχανικής χρήσης (με απόδοση πάνω από 95%) συνιστά (και) θερμοδυναμική σπατάλη που αναιρεί τα όποια πενιχρά οφέλη περιορισμού εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα.
-Τα πενιχρά αντισταθμιστικά οφέλη που καταβάλλουν οι εταιρείες προέρχονται από τις επιδοτήσεις που πληρώνουμε όλοι μας.
Η έμφαση σε πολιτικές μείωσης εκπομπών, προσαρμοσμένες στην ελληνική πραγματικότητα, θα είχε πολλαπλάσια οικονομικά, κοινωνικά και περιβαλλοντικά οφέλη.
-------------------------
-Επιπροσθέτως, η ως επί το πλείστον απαράδεκτη χωροθέτηση των αιολικών εγκαταστάσεων, έχει προκύψει στην ουσία από της ενδιαφερόμενους «επενδυτές» ανατρέποντας υφιστάμενους χωροταξικούς, οικονομικούς, κοινωνικούς ή ενεργειακούς σχεδιασμούς καθώς και όποιες εναλλακτικές βιώσιμες πολιτικές.
-Συνιστούν πρωτοφανή απειλή για το φυσικό και πολιτιστικό κεφάλαιο της χώρας.
-Η χωρίς κανένα ουσιαστικό δημόσιο έλεγχο εξάπλωση πολυάριθμων αιολικών σταθμών παραγωγής αιολικής ενέργειας, αποτελούμενων από χιλιάδες ανεμογεννήτριες (Α/Γ), με ύψος που φτάνει τα 140 μέτρα, σε πλήρη αντίθεση με την κλίμακα του ελληνικού τοπίου, πλήττει τον τουρισμό και τις (με οποιοδήποτε τρόπο νοούμενες) αξίες της γης.
-Καταστρέφονται μοναδικά και αναντικατάστατα ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως η βιοποικιλότητα και το τοπίο, για αμφίβολα ποσοτικά ενεργειακά οφέλη, σε πλήρη δυσαρμονία, τόσο με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για το Τοπίο, που το Φεβρουάριο του 2010 κυρώθηκε από την ελληνική Βουλή, όσο και με την αντίστοιχη για τη βιοποικιλότητα.
Συμπερασματικά οι τεράστιες, εισαγόμενες ανεμογεννήτριες εξελίσσονται σε εργαλείο μη αντιστρέψιμης υποβάθμισης και ομογενοποίησης του φυσικού, δομημένου και μνημειακού περιβάλλοντος της χώρας αλλά και καταβύθισης της οικονομίας της, στην καταστροφικότερη ίσως φούσκα ως τώρα.
Ένα σύντομο ιστορικό για τα της Άνδρου
Η Άνδρος έχει τρία χαρακτηριστικά που την έβαλαν από νωρίς στο στόχαστρο: εγγύτητα στην Αθήνα, υψηλό αιολικό δυναμικό και μειωμένη κοινωνική μαχητικότητα. Είναι σημαντικό να αναφερθεί εισαγωγικά ότι σε όλη την αδειοδοτική διαδικασία οι απόψεις των κατοίκων, στο βαθμό που έστω εκφράζονται μέσω αποφάσεων των δήμων και των περιφερειών, δεν δεσμεύουν την κεντρική διοίκηση. Μολαταύτα οι εταιρείες θέλουν να έχουν τον κόσμο με το μέρος τους και τάζουν διάφορα στους ντόπιους. Ακόμη, σε σχέση με την κλίμακα, ως μέτρο σύγκρισης με τα μεγέθη που ακολουθούν αναφέρουμε ότι οι ανάγκες του νησιού είναι κατά το καλοκαίρι γύρω στα 12 MW.
Πριν καμιά δεκαετία περίπου αρχίζουν λοιπόν οι αιτήσεις για άδειες προς τη ρυθμιστική αρχή ενέργειας (ΡΑΕ) και οι επαφές των «επενδυτών» με ιδιώτες και αρχές (κυρίως στον τότε Δήμο Κορθίου αλλά και αλλού) για την εξασφάλιση «οικοπέδων» εγκατάστασης ανεμογεννητριών. Ουδεμία επίσημη ενημέρωση των δημοτών. Το δίκτυο οικολογικών οργανώσεων Αιγαίου έχοντας διαπιστώσει τις τρομερά προβληματικές πτυχές της εξέλιξης παίρνει σαφώς αρνητική θέση με δημοσιεύματα και εκδηλώσεις στην Άνδρο και σε άλλα νησιά, αλλά και στην ηπειρωτική Χώρα. (Άνδρο, Σύρο, Κάρυστο, Πάρο, Νάξο, Χίο, Λέσβο, Ικαρία, Μύκονο, Τήνο, Λακωνία κα) Όλο αυτό το διάστημα, οι δημοτικές αρχές της Άνδρου απουσιάζουν από τις τοπικές εκδηλώσεις και συνεχίζουν να είναι θετικά διακείμενες στην εγκατάσταση ανεμογεννητριών.
------------------------
Μετά από τις επανειλημμένες διαπιστώσεις ότι οι αποκαλούμενες διαβουλεύσεις των σχετικών νομοσχεδίων στις οποίες συμμετείχαμε, ήταν για το θεαθήναι το δίκτυο μας προσφεύγει στο ΣτΕ κατά του ειδικού Χωροταξικού σχεδίου για τις ΑΠΕ μαζί με άλλες οργανώσεις. Οι μόνοι ουσιαστικοί περιορισμοί που επιβάλλει το νομοσχέδιο είναι της μέγιστης χωρικής πυκνότητας, επιτρέποντας την εγκατάσταση ανεμογεννητριών ουσιαστικά οπουδήποτε, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών ΝΑΤΟΥΡΑ και ΖΕΠ (ζώνες ειδικής προστασίας). Δυστυχώς το ΣτΕ απορρίπτει τις ενστάσεις μας και το ειδικό χωροταξικό για τις ΑΠΕ είναι πλέον Νόμος του ελληνικού κράτους. Λίγο μετά το δίκτυο προσφεύγει ξανά στο ΣτΕ εναντίον του έργου διασύνδεσης των Κυκλάδων με το ηπειρωτικό δίκτυο καθώς με πρόσχημα την ομαλή ρευματοδότηση των νησιών θα αποτελούσε όχημα ανεξέλεγχτης εξάπλωσης αιολικών, ελλείψει μάλιστα στρατηγικής μελέτης.
Το δίκτυο οικολογικών οργανώσεων οργανώνει ακόμη μια ενημερωτική εκδήλωση στην Άνδρο μαζί με τον κυνηγετικό σύλλογο με ομιλητές από την Ελληνική Ορνιθολογική εταιρεία, την Κυνηγετική ομοσπονδία και άλλα μέρη με παρόμοια ζητήματα. Κανείς από τη δημοτική αρχή δεν συμμετέχει. Η κινηματογραφική λέσχη Άνδρου γυρίζει ένα ενημερωτικό ταινιάκι βασισμένο στην εκδήλωση που το βλέπουν πέρα των προβολών της και εκατοντάδες διαδικτυακά. http://windwatch.gr/ .
Μετά την ψήφιση του ειδικού χωροταξικού αρχίζει η ΡΑΕ να δίνει τις πρώτες άδειες παραγωγής για αιολικές εγκαταστάσεις στην Άνδρο, που αποτελούν το πρώτο από τρία στάδια αδειοδότησης. Ανάμεσα σε πολλές αιτήσεις που παίρνουν αυτή την πρώτη άδεια είναι και εκείνες του ομίλου Κοπελούζου για 140 MW περίπου ανεβάζοντας το σύνολο σε πάνω από 300 MW (με περισσότερα από άλλα τόσα να εκκρεμούν). Το ζήτημα τίθεται προς γνωμοδότηση στο δημοτικό συμβούλιο του ενός πλέον δήμου όπου η εισήγηση του δημάρχου είναι (απρόσμενα) αρνητική για την επένδυση. Το δημοτικό συμβούλιο γνωμοδοτεί αρνητικά.
Κατά πάσα πιθανότητα στη μεταστροφή των θέσεων του δήμου Άνδρου συνετέλεσε αφενός η αυξανόμενη αντίθεση της κοινής γνώμης και αφετέρου οι αρνητικές γνωμοδοτήσεις των δημοτικών συμβουλίων Τήνου, Πάρου και Νάξου για τα κατά τόπους αιολικά της ίδιας επένδυσης του ομίλου Κοπελούζου.
Το θέμα έρχεται και στο περιφερειακό συμβούλιο στην Ερμούπολη. Εκεί υποστηρίζει την επένδυση εκτός από τον εκπρόσωπο της εταιρείας και ο επιστημονικός σύμβουλος του δικτύου Δάφνη κος Ευθυμιόπουλος που παρουσιάζει μια μελέτη του Παν. Θεσσαλίας ως επιστημονική τεκμηρίωση υπέρ της επένδυσης. Η μελέτη αυτή με τίτλο «Φέρουσα ικανότητα μη διασυνδεδεμένων Νήσων» δεν είναι παρά μια εφαρμογή του ειδικού χωροταξικού με μόνο όριο τον αριθμό Α/Γ ανά ΟΤΑ βάσει εκτάσεως. Ως Δίκτυο επισημαίνουμε τις ανεπάρκειες και αντιφάσεις της μελέτης και αντικρούσαμε τα επιχειρήματά του. Το Περιφερειακό συμβούλιο γνωμοδοτεί αρνητικά.
-----------
Πολύ σύντομα αρχίζουν να δίνονται και άδειες λειτουργίας κατόπιν έγκρισης των περιβαλλοντικών όρων από το ΥΠΕΚΑ που είναι και ουσιαστικά το τελικό στάδιο αδειοδότησης. Στο στάδιο αυτό μπορεί εντός 60 ημερών να γίνει προσφυγή στο ΣτΕ. Το 2011, το δίκτυο οικολογικών οργανώσεων Αιγαίου μαζί με την Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία, τον Κυνηγετικό Σύλλογο Άνδρου και το ΣΕΔΑ (Σύλλογο Εθελοντών Δασοπυροσβεστών Άνδρου) προσφεύγει κατά σχεδιαζόμενης εγκατάστασης ισχύος 119,6 MW (52 ανεμογεννήτριες 100 μ ύψους) στη βόρεια Άνδρο.
(«Εγκατάσταση και Λειτουργία ΑΣΠΗΕ, συνολικής ισχύος 119,6 MW και Δικτύου Διασύνδεσης, στις θέσεις «ΚΙΛΙΖΑ, ΛΟΥΚΟ, ΜΠΑΜΠΟ-ΒΙΓΛΙΕΣ, ΛΕΥΚΙΒΑΡΙ, ΑΓ.ΟΝΟΥΦΡΙΟΣ», Νήσου Άνδρου, Ν. Κυκλάδων» ΑΔΑ4ΑΧ80-ΔΗΣ )
Οι ανεμογεννήτριες πρόκειται να αναπτυχθούν σε μια έκταση περίπου 7 τετραγωνικών χιλιομέτρων μεταξύ Καλιβαρίου και του ακρωτηρίου Καμπανός.
Για κάθε μία χρειάζεται η δημιουργία πλατώματος περίπου τριών στρεμμάτων, και εκσκαφές ώστε να θεμελιωθούν με περίπου 200 κυβικά μέτρα οπλισμένου σκυροδέματος. Θα διανοιχθούν 13 χιλιόμετρα νέων δρόμων και θα «βελτιωθούν» άλλα 18 χιλιόμετρα για να περάσουν φορτηγά μήκους 40 μέτρων και οι μεγαλύτεροι γερανοί που υπάρχουν. Δεδομένου του έντονου αναγλύφου της Άνδρου συνεπάγεται ότι οι διανοίξεις και οι διαπλατύνσεις θα έχουν φάρδος μεγαλύτερο των 12 μέτρων στο μεγαλύτερο μήκος τους, περισσότερο δηλαδή από τις υπάρχουσες επαρχιακές οδούς. Ακόμη δεκάδες χιλιόμετρα υπογείων καλωδίων σημαίνουν περεταίρω εκτεταμένες εκσκαφές. Αν λάβει κανείς υπόψη ότι κάθε κυβικό εδάφους που ανασκάπτεται παράγει τρία κυβικά αδρανή υλικά (μπάζα), μπορεί να συμπεράνει ότι θα προκύψουν εκατοντάδες χιλιάδες κυβικά μέτρα αδρανή. Δεδομένου ότι δεν υπάρχει χώρος διαχείρισης αδρανών υλικών, όπου και όπως και να αποτεθούν θα δημιουργήσουν μια ακόμη τεράστια λατομική ζώνη. Αυτό επιπρόσθετα θα επιταχύνει τη διάβρωση και την ερημοποίηση, ουσιαστικά μηδενίζοντας την ήδη πολύ περιορισμένη δυνατότητα αναβλάστησης. Ως εκ τούτου η μετατροπή του τοπίου σε χέρσο και βιομηχανικό θα είναι μόνιμη. Όλα αυτά έχουν βέβαια βλαπτικές επιπτώσεις και στην υδρογεωλογία και το μικροκλίμα της περιοχής. Το έργο συνοδεύεται από νέα υποβρύχια διασύνδεση με την Αττική και θα διαθέτει κτίριο ελέγχου 500 τ.μ. και υποσταθμό 700 τ.μ. Η παραπάνω εγκατάσταση καταστρατηγεί όλους τους όρους σχετικής απόφασης του Νομαρχιακού συμβουλίου Κυκλάδων και έχει λάβει αρνητική γνωμοδότηση από το τμήμα περιβάλλοντος της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου.
Στην περιοχή έχουν αδειοδοτηθεί άλλες 10 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος 12 MW ανεβάζοντας το σύνολο της περιοχής σε 64 ανεμογεννήτριες συνολικής ισχύος περίπου 130 MW.
Η ανάπτυξη αυτή προτείνεται δίπλα σε φωλιές μαυροπετρίτη και σπιζαετού, προστατευόμενων ειδών και είναι σύμφωνα με διεθνείς μελέτες απολύτως ασύμβατη με την προστασία τους. Σχήμα οξύμωρο μια και έχει εγκριθεί πρόγραμμα LIFE για την προστασία του μαυροπετρίτη και του σπιζαετού στο οποίο μάλιστα συμμετέχει και ο Δήμος Άνδρου. Πρέπει ακόμη να αναφερθεί ότι το έργο βρίσκεται εν μέσω του μεταναστευτικού διαδρόμου των αποδημητικών πτηνών.
------------------
Το βιομηχανοποιημένο αυτό τοπίο θα είναι ορατό από μια τεράστια περιοχή γύρω από τα χωριά Βαρίδι και Καλυβάρι απαξιώνοντας τεράστιες εκτάσεις και θα ενεργήσει ανταγωνιστικά με άλλες χρήσεις γης όπως οικιστική, παραθεριστική, αγροτουριστική κ.α.
Στην εν λόγω περιοχή βρίσκονται και μερικές από τις τελευταίες παρθένες, απίστευτης ομορφιάς παραλίες του νησιού όπως το Μικρογιάλι, Δημολίτη και Πέζα Στο προφορικό ερώτημα γιατί δεν συμμετέχει στην προσφυγή αφού το έργο είναι αντίστοιχο με εκείνο που κατακεραύνωσε, ο δήμαρχος απαντά ότι οι κάτοικοι της περιοχής το θέλουν…τι να κάνουμε λοιπόν;.
Σε άλλο περιφερειακό συμβούλιο που έγινε στην Άνδρο ο κος Ευθυμιόπουλος παρουσιάζει μια πιο εξειδικευμένη μελέτη για τον προσδιορισμό των «βέλτιστων χωρικών κατανομών και συγκεντρώσεων αιολικών πάρκων και τη προστασία του τοπίου σε νησιά του Αιγαίου» του ενεργειακού γραφείου Αιγαίου.
Παρουσιάζεται η περίπτωση της Άνδρου, μα δυστυχώς απουσία ανδριωτών, καθώς ουδείς είχε προσκληθεί. Πιο χαρακτηριστική η μη πρόσκληση των φορέων του νησιού που ενδιαφέρονται εδώ και χρόνια εμπράκτως για το ζήτημα.
Στην παρέμβαση μας μεταξύ άλλων σχολιάζουμε ότι και η νέα μελέτη όπως και η προηγούμενη ουσιαστικά νομιμοποιεί την εγκατάσταση εκατοντάδων τεραστίων ανεμογεννητριών (πλέον των 100 μέτρων ύψους παρόλα αυτά αναφερόμενες ως «τυπικές») στο νησί. Αξίζει να σημειωθεί ότι οι θέσεις του δήμου που καταγράφονται σε αυτή τη μελέτη επισημοποιούν τις παραπάνω προφορικές θέσεις του δημάρχου για τον αιολικό σταθμό των 119,6 MW και προτείνουν ακόμη 45 MW στην περιοχή Φραγκάκι στο Κόρθι, πάλι πολύ κοντά ή και δίπλα σε φωλιές των προστατευόμενων αρπακτικών. Για το τελευταίο αυτό έργο δεν έχουν ακόμη εγκριθεί περιβαλλοντικοί όροι.
Τον Δεκέμβριο του 2013 εγκρίνονται οι περιβαλλοντικοί όροι για το έργο του ομίλου Κοπελούζου στα νησιά Άνδρο, Τήνο, Πάρο και Νάξο και νέες διασυνδέσεις (ΑΔΑ: ΒΛΛΓΟ-Ε3Χ). Για την Άνδρο από τα αρχικά προτεινόμενα περίπου 140 εγκρίνονται τελικά 52,9 MW και οι υποσταθμοί των διασυνδέσεων. Οι θέσεις στην Άνδρο είναι : Σκούμπι 9,2 ΜW μεταξύ Άνω Γαυρίου και Βιταλίου, Καφούτσι 27,6 MW πάνω από τις Γίδες και Γκοράκι 16,1 MW πάνω από τη Βουρκωτή.
Εναντίον του έργου έχει προσφύγει στο ΣτΕ το δίκτυο οικολογικών οργανώσεων και σε διαφορετική προσφυγή οι τέσσερις θιγόμενοι Δήμοι.
Ενώ όμως στα άλλα νησιά οι δήμοι μαζί με τις τοπικές οργανώσεις συνεργάζονται οργανώνοντας εκδηλώσεις και διακινώντας ψηφίσματα, στην Άνδρο δεν παρατηρείται καμία απολύτως κινητικότητα από το Δήμο.
Συμπεράσματα-Επίλογος
Από τα παραπάνω προκύπτει ότι τα δρομολογημένα θα βλάψουν σε εθνικό επίπεδο ανεπανόρθωτα όχι μόνο την οικονομία και την κοινωνία αλλά και τα τελευταία στοιχεία της ταυτότητάς μας, τη φυσική και πολιτιστική μας κληρονομιά, το ίδιο και μάλιστα σε μεγαλύτερο βαθμό λόγω κλίμακας και ευπάθειας ισχύει για τα νησιά.
-------------------
Πολύ δυστυχώς με μόνη νομική δικλείδα τις εκκρεμούσες προσφυγές, από πολιτικής και νομικής πλευράς, ο δρόμος είναι πλέον ανοιχτός. Ο πλήρης μετασχηματισμός της φυσιογνωμίας της Άνδρου σε ένα απέραντο ομοιογενές, εκχερσωμένο βιομηχανικό τοπίο με χιλιόμετρα τεράστιων δρόμων και διάσπαρτες εκατοντάδες ανεμογεννήτριες άνω των 100μ μπορεί ανά πάσα στιγμή να ξεκινήσει.
Νιώθω τέλος την ανάγκη να παραθέσω μερικές απόψεις για το πολύ σημαντικό θέμα της αισθητικής. Υπάρχουν μερικές παράμετροι αρμονίας, κλίμακας, ιστορικότητας και ρυθμών που στέκουν πάνω από την υποκειμενικότητα του προσωπικού γούστου. Το κυκλαδικό τοπίο ως χώρος, έχει αποτελέσει το σημείο αναφοράς της ταυτότητας και της δημιουργικότητας διαδοχικών πολιτισμών εδώ και χιλιετίες, από τα κυκλαδικά ειδώλια ως τα ξωκλήσια και τον Ελύτη. Ο ορίζοντας είναι αυτό που κυριολεκτικά σημαίνει, όριζε, ορίζει και θα πρέπει να συνεχίσει να ορίζει κάθε τόπο. Δεν είναι δυνατόν να τον καταργήσουμε με τεράστια, κάθετα, όμοια επαναλαμβανόμενα, ξένα στοιχεία και μάλιστα κινούμενα και θορυβώδη. Όλοι μας αναζητούμε ενδόμυχα και υποσυνείδητα την ταύτιση με στοιχεία αρχέγονα που ενυπάρχουν βαθιά μέσα σε όλους, ακόμη και εκείνους που ζουν αποκομμένοι πλήρως από τη φύση και πουτο φαντασιακό τους έχει πλήρως εποικιστεί από τεχνητά στοιχεία. Για αυτό νομίζω έρχεται και ξανάρχεται τόσος κόσμος στα νησιά.
Σε κάποιο σχόλιο του για τη φθορά της μετώπης του Παρθενώνα, ο αείμνηστος Πικιώνης είχε προτάξει την καταστροφή της «μετώπης» της Πεντέλης από τα λατομεία. Σε παρόμοιο μήκος κύματος και το πολύ εύστοχο σχόλιο ενός ξένου δημοσιογράφου που είπε (σε ελεύθερη απόδοση): «αν κάποιος πρότεινε να ρίξουμε σε κλιβάνους τις διάσημες τοπιογραφίες από τις πινακοθήκες μας για να πάρουμε ένα μικρό ποσοστό της ενέργεια που κατασπαταλάμε, όλοι θα ξεσηκώνονταν. Τώρα που καταστρέφουμε τα ίδια τα τοπία γιατί δεν αντιδρούμε;»
Όσο αφορά την κινητικότητα των κατοίκων, η αντίθεση με τα άλλα νησιά είναι χαρακτηριστική και θυμίζει την πρόσφατη ιστορία της εγκατάστασης των πυλώνων υψηλής τάσης που σήμερα διατρέχουν τη ραχοκοκαλιά της Άνδρου αλλά τους σταμάτησε η αντίδραση των κατοίκων στα παρακάτω νησιά (Τήνος, Σύρος και Μύκονος). Μετά από μια δεκαετία προσπαθειών ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης στην Άνδρο δεν μπορώ να πω ότι τα σημάδια είναι ελπιδοφόρα. Εύχομαι η πρόσφατη ενεργοποίηση γύρω από το μείζον αυτό θέμα να διαρκέσει και μετεκλογικά και να αποτελέσει αφετηρία για μια γενικότερη αφύπνιση της κοινωνίας της Άνδρου ώστε να μπορέσει με ευρεία συμμετοχή και συναίνεση να αντιμετωπίσει τα τόσα φλέγοντα που έχουμε μπροστά μας. Ένα μικρό βοτσαλάκι προς αυτή τη κατεύθυνση φιλοδοξεί να αποτελέσει και το παρόν.
Άνδρος
Μάιος 2014-05-31
Αλέξανδρος Μαβής
Βιοτεχνολόγος, Περιβαλλοντολόγος
|
