Με τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη γέννηση της Betty Ryan (1914-2013) οργανώνεται έκθεση, από τις 6 Απριλίου μέχρι 26 Μαίου 2014, στο Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης του Ιδρύματος Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή στη Χώρα Άνδρου.
ΑΜΕΡΙΚΗ - ΕΥΡΩΠΗ
῾Η Betty Ryan γεννιέται τὸ 1914 στὴ Νέα ῾Υόρκη ἀπὸ εὔπορους γονεῖς καὶ ζεῖ ἀπὸ πολὺ μικρὴ σὲ κοσμοπολίτικο περιβάλλον, ταξιδεύοντας στὸ ἐξωτερικό. Στὰ δεκαέξι της παρακολουθεῖ μαθήματα ζωγραφικῆς στὴν πρωτοποριακὴ Σχολὴ Καλῶν Τεχνῶν τοῦ Hans Hofmann στὴ Νέα ῾Υόρκη καὶ στὰ δεκαοχτὼ ἐγγράφεται στὴν ᾽Ακαδημία Ozenfant στὸ Παρίσι.
Στὸ Παρίσι θὰ συναντήσει προσωπικότητες ὅπως οἱ Henry Miller, Lawrence Durrell, James Joyce, Paul Klee, Hans Reichel, Wassily Kandinsky, Salvador Dalí, Marc Chagall, Jean Lurçat, Chaim Soutine, Michael Fraenkel, Alberto Giacometti καὶ Marcel Duchamp ποὺ θὰ ἐπηρεάσουν τὴ ζωή της.
ΕΛΛΑΔΑ - ΑΝΔΡΟΣ
῾Η Betty Ryan ἐπισκέπτεται τὴν ῾Ελλάδα τὸ 1933, ὅπου μαγεύεται ἀπὸ τὸ ἑλληνικὸ φῶς. Παραμένει ἕξι μῆνες παραπάνω ἀπὸ ὅ,τι εἶχε προγραμματίσει καὶ φεύγει μὲ σκοπὸ νὰ ξαναγυρίσει.
Κάποια στιγμὴ τὴ δεκαετία τοῦ ’60 ἀποφασίζει νὰ ἐπιστρέψει στὴν ῾Ελλάδα καὶ νὰ ἀφοσιωθεῖ στὴ ζωγραφική. Πρῶτα πηγαίνει στὴν ᾽Αθήνα καὶ μετὰ στὰ Χανιά. ᾽Αποφασίζει νὰ ἀκούσει τὴ συμβουλὴ κάποιων φίλων καὶ κάνει ἕνα ταξίδι στὴν ῎Ανδρο. ᾽Αργότερα θὰ ὁμολογήσει: «῏Ηταν ζήτημα χρόνου νὰ βρῶ τὸ μέρος ποὺ ταιριάζει στὴν εἰκόνα ποὺ εἶχα γιὰ τὸ ποῦ πρέπει νὰ ζήσω. Τὸ βρῆκα. ῏Ηταν ἔρωτας μὲ τὴν πρώτη ματιά. [...] Αὐτὰ τὰ τελευταῖα χρόνια ἦταν τὰ καλύτερα». Παραμένει στὴν ῎Ανδρο τὰ τελευταῖα εἴκοσι πέντε χρόνια τῆς ζωῆς της καὶ ἀφιερώνεται ἀποκλειστικὰ στὴ ζωγραφική. Ζεῖ ὅλα αὐτὰ τὰ χρόνια σ’ ἕνα σπίτι στὰ ᾽Απατούρια, ποὺ τῆς ἔχει παραχωρήσει ὁ Δημήτρης Πολέμης, ὁ ὁποῖος δὲν θὰ πάψει νὰ τὴ φροντίζει ὅσο μένει στὴν ῎Ανδρο.
Γιὰ νὰ ἀνταποδώσει τὴ φιλοξενία ποὺ τῆς προσφέρει ἡ οἰκογένεια Πολέμη, δωρίζει –καθὼς πλησιάζει τὸ τέλος της– πολλὰ ἀπὸ τὰ ἔργα της, τὴν ἀλληλογραφία της καὶ ἄλλα πολύτιμα προσωπικά της ἀντικείμενα στὴν Καΐρειο Βιβλιοθήκη, ὅπου τώρα φυλάσσονται σ’ ἕνα δωμάτιο ἀφιερωμένο σὲ αὐτήν. «Τώρα στὴν ῎Ανδρο, στὴ θαυμάσια Βιβλιοθήκη, ὑπάρχει τὸ Δωμάτιο Betty Ryan. ῎Εχει τὰ βιβλία μου, τοὺς πίνακές μου, ἀκόμη κι ἕνα-δυὸ κομμάτια ἀπὸ τὰ ἔπιπλά μου. ῎Ετσι, εἶναι ὁ τόπος ποὺ ἀναπαύομαι, ποὺ αἰσθάνομαι σπίτι μου».
῾Η Betty Ryan ἐπιστρέφει στὴν ᾽Αμερικὴ τὸ 2002, ὅπου πεθαίνει τὸν ᾽Ιανουάριο τοῦ 2003.
ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΗΣ
Τὰ περισσότερα ἀπὸ τὰ ἔργα ποὺ παρουσιάζονται στὴν ἔκθεση ἀνήκουν στὴν περίοδο ποὺ ἔζησε στὴν ῎Ανδρο. Πρόκειται γιὰ ἐλαιογραφίες, ἀκουαρέλες καὶ σχέδια. Τὰ κύρια χαρακτηριστικά τους εἶναι τὸ χρῶμα, οἱ καθαρὲς φόρμες, ἡ μουσικότητα, ἡ λυρικότητα, μιὰ ὀνειρικὴ πραγματικότητα καὶ ἡ σιωπή.
Οἱ ἐλαιογραφίες εἶναι ἐμπνευσμένες ἀπὸ τὴν κοιλάδα στὰ ᾽Απατούρια καὶ τὰ σπίτια στὸν ῞Αγιο Πέτρο. ᾽Απεικονίζουν τὸ πραγματικὸ τοπίο μὲ μιὰ αἴσθηση τάξης καὶ ἀξιοπρέπειας καὶ τὰ ζῶα, ποὺ τόσο ἀγαπᾶ, σκύλοι, γάτες, γάιδαροι ἔχουν τὴ δική τους ὀντότητα, ποὺ συχνὰ ἀντικαθιστᾶ τὴν ἀνάγκη τῆς ἀνθρώπινης παρουσίας. Τὸ φῶς της δὲν εἶναι τὸ ἐκτυφλωτικὸ φῶς ποὺ διαλύει τὰ πάντα στὸ πέρασμά του, ἀλλὰ τὸ φῶς ποὺ «βγαίνει μέσα ἀπὸ τὴ γῆ» καὶ χαρίζει ἠρεμία μὲ τὶς γήινες ἀποχρώσεις του.
|
